iSTANBUL
YÜZÖLÇÜMÜ: 5.712 km²
NÜFUS: 7.309.190 (1990)
İL TRAFİK NO: 34
İLÇELER: Adalar, Bakırköy, Beşiktaş, Beykoz, Beyoğlu, Eminönü, Eyüb, Fatih, Gazi Osman Paşa, Kadıköy, Kâğıthane, Kartal, Küçükçekmece, Pendik, Sarıyer, Şişli, Ümraniye, Üsküdar, Zeytinburnu, Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Şile, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bayrampaşa, Esenler, Güngören, Maltepe, Sultanbeyli, Tuzla.
İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Silivri, Kumburgaz, İstanbul Boğazı, Kumköy (Kilyos), Şile, Adalar, Belgrad Ormanı, Abrahan Paşa Korusu, Emirgân Korusu, Yıldız Parkı, Çamlıca Tepesi ve Gülhane Parkı, Tuzla İçmeleri, İstanbul Surları, Bozdoğan (Valens), Sukemeri, Binbirdirek ve Yerebatan Sarnıçları, Ayasofya, Aya İrini, eskiden kilise olan Bodrum, Fenari İsa, Fethiye, İmrahor, Kalenderhane, Kariye, Yeni İmaret ve Zeyrek Camileri, Bukoleon ve Tekfur Sarayları, Çemberlitaş, Dikilitaş, Yılanlı Sütun, Kıztaşı, Kız Kulesi, Galata Kulesi, Fatih, Bayezid, Sultan Selim, Haseki Hürrem Sultan, Süleymaniye, Sokullu Mehmed Paşa, Kılıç Ali Paşa, Yeni Cami, Şemsi Paşa, Sultan Ahmed, Köprülü Mehmed Paşa, Çorlulu Ali Paşa, Amcazade Hüseyin Paşa, Laleli ve Damat İbrahim Paşa Külliyeleri, Rüstem Paşa ve Gazanfer Ağa Medreseleri, Anadolu ve Rumeli Hisarları, Mağlova Kemeri, III. Ahmed ve Alman Çeşmeleri, Topkapı, Dolmabahçe, Beylerbeyi, Çırağan ve Yıldız Sarayları, Şale, Malta ve Çadır Köşkleri, Aynalıkavak, Küçüksu (Göksu), Tophane ve Ihlamur Kasırları, Eyüb Sultan, Firuz Ağa, Sinan Paşa, Nuriosmaniye, Beylerbeyi, Selimiye, Musretiye, Dolmabahçe, Ortaköy, Pertevniyan Valide Sultan ve Cerrah Paşa Camileri, Kapalı Çarşı, Mısır Çarşısı, Simkeşhane, Büyük Valide, Balkapanı, Vezir, Cebeci ve Çuhaci Hanları, Silivri, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Çobançeşme, Haramidere ve Bostancı Köprüleri, Dolmabahçe Saat Kulesi, Köprülü, Süleymaniye, Nuruosmaniye ve Belediye Kütüphaneleri, İstanbul Arkeoloji, İstanbul Topkapı Sarayı, İstanbul Türk ve İslam Eserleri, Divan Edebiyatı, İstanbul Resim ve Heykel, Arasta Mozaik, Ayasofya, Yerebatan Sarayı, Türk Yazı Sanatları, Askeri, Deniz, Tanzimat, Aşihan (Edebiyat-ı Cedide) ve Şişli Atatürk Müzeleri.
İl Kültür Müdürlüğü
Tel: (212) 518 18 03 – 04
Faks: (212) 518 12 79
Kültür Merkezleri
AKM
Opera, bale, tiyatro gibi etkinliklere yönelik 1.307 kişilik çok amaçlı Salon
Toplantı, konferans gibi etkinliklere yönelik 502 kişilik 2. Salon
1200 m²’lik Sergi Salonu
Yazışma Adresi: İstanbul AKM Müdürlüğü
Taksim – İstanbul
Tel: (212) 251 56 00
Faks: (212) 243 32 61 
Orkestra ve Korolar
İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası
Müdür: Türkmen Güner
Adres: Atatürk Kültür Merkezi
Taksim – İstanbul
Tel: (0 212) 243 10 68
Faks: (0 212) 251 05 07
İstanbul Devlet Modern Folk Müziği Topluluğu
Genel Yönetmen: Ferhat Livaneli
Adres: Atatürk Kültür Merkezi
Taksim – İstanbul
Tel: (0 212) 243 10 68
Faks: (0 212) 251 05 07
İstanbul Devlet Klasik Türk Müziği Korosu Müdürlüğü
Adres: Atatürk Kültür Merkezi
Taksim – İstanbul
Koro Tel: (0 212) 243 61 65
İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu Müdürlüğü Adres: Altunizade Ord.
Prof. Fahrettin Kerim Gökay Cad.
No:54 Üsküdar – İstanbul
Topluluk Tel: (0 216) 339 24 69 – 325 54 62
İstanbul Devlet Türk Müziği Topluluğu Müdürlüğü
Adres: Yıldız Sarayı – Kaskat Odası
Beşiktaş – İstanbul
Topluluk Tel: (0 212) 225 99 54
Devlet Güzel Sanatlar Galerisi Müdürlüğü
İstiklal Cad. No:209/49
Beyoğlu – İstanbul
Tel: (0 212) 243 30 53
Faks: (0 212) 518 12 79 
Müzeler
Arkeoloji Müzesi
Adres: Osman Hamdi Bey Yokuşu Gülhane – İstanbul
Tel: (212) 520 77 40
Faks: (212) 527 43 00
Ayasofya Müzesi
Adres: Sultanahmet Meydanı – İstanbul
Tel: (212) 528 45 00
I.Mahmud Kütüphanesi Hakkında
Divan Edebiyatı Müzesi
Adres: Galipdede Cad. 15 Beyoğlu – İstanbul
Tel: (212) 245 41 41
Kariye Müzesi
Adres: Edirnekapı – İstanbul
Tel: (212) 523 30 09
Mozaik Müzesi
Adres: Sultanahmet Arastası – İstanbul
Tel: (212) 511 97 00
Rumeli Hisarı Müzesi
Adres: Yahya Kemal Cad. No:42 Hisarönü – İstanbul
Tel: (212) 263 53 05
Anadolu Hisarı Müzesi
Adres: Beykoz – İstanbul
Tel: (212) 263 53 05
Türbeler Müzesi
Adres: Atmeydanı Sultanahmet – İstanbul
Tel: (212) 517 05 44
Türk-İslâm Eserleri Müzesi
Adres: İbrahim Paşa Sarayı Sultanahmet – İstanbul
Tel: (212) 518 18 05
Faks: (212) 518 18 07
Topkapı Sarayı Müzesi
Adres: Topkapı – İstanbul
Tel/Faks: (212) 522 44 22
Yıldız Sarayı Müzesi
Adres: Beşiktaş – İstanbul
Tel: (212) 258 30 80
Faks: (212) 258 30 85
Tekel Müzesi
Tekfur Sarayı
Aya İrini Anıtı (St. İrene)
Fethiye Müzesi (Pammakaristos)
İmrahor Anıtı (İlyas Bey Camii) St. Studios Manastırı Hagios Ionnes Prodromos Bazilikası
Saraylar
Aynalıkavak Kasrı
Beylerbeyi Sarayı
Dolmabahçe Sarayı
Filizi Köşk
Florya Atatürk Köşkü
Hereke İpekli Dokuma ve Halı Fabrikası
Ihlamur Kasırları
Küçüksu Sarayı
Maslak Kasırları
Yıldız Porselen Fabrikası
Yıldız Sarayı
Önemli Günler
Önemli Haftalar:
İlköğretim Haftası
İstanbul
Okulların Açıldığı İlk Hafta
Sakatlar Haftası
İstanbul
10-16 Mayıs
Müzeler Haftası
İstanbul
18-24 Mayıs
Ahilik Kültür Haftası
İstanbul
Ekim Ayının 2. Haftası
Orman Haftası ve Ağaç Bayramı
İstanbul
3-7 Nisan
Veremle Savaş Haftası
İstanbul
Ocak Ayının İlk Haftası
Trafik Haftası
İstanbul
Mayıs Ayının İlk Cumartesi Günü Başlar
Hemşirelik Haftası
İstanbul
12-18 Mayıs
Sağlık Haftası
İstanbul
7-13 Nisan
Kütüphane Haftası
İstanbul
Mart Ayının Son Haftası
Kanser Haftası
İstanbul
1-7 Nisan
Araştırma ve Yerli Malları Haftası
İstanbul
12-18 Aralık
Enerji Tasarruf Haftası
İstanbul
11-17 Aralık
Yeşilay Haftası
İstanbul
1-8 Mart
Turizm Haftası
İstanbul
Mart Ayının 3. Pazartesi Günü
Mahalli Kutlama Günleri:
Deniz Şehitlerini Anma Günü
İstanbul
4 Nisan
İlk Belediye Başkanı Hızır Beyi Anma Günü
İstanbul
30 Mayıs
Polis Günü
İstanbul
10 Nisan
Hava Şehitlerini Anma Günü
İstanbul
15 Mayıs
Mareşal Fevzi Çakmak’ı Anma Günü
İstanbul
10 Nisan
Hürriyet Şehitlerini Anma Günü
İstanbul
23 Temmuz
Dünya Çocuk Günü
İstanbul
Ekim Ayının İlk Pazartesi Günü
Preveze Zaferi ve Barboros Günü
İstanbul
27 Eylül
Kurtuluş Günleri:
İstanbul’un Fethi
İstanbul
29 Mayıs
İstanbul’un Kurtuluşu
İstanbul
6 Ekim
Önemli Haftalar:
İnsan Hakları Haftası
İstanbul
10 Aralık
Kızılay Haftası
İstanbul
29 Ekim-Kasım
Festivaller:
İstanbul Festivali
İstanbul
25 Haziran-20 Temmuz
Ataköy Folklor Festivali
Ataköy
5-11 Ekim
Uluslararası Yeşilköy Halk Dansları Festivali
Yeşilköy
6-11 Temmuz
Şenlikler:
Fatih Şenlikleri
İstanbul
29 Mayıs
Kültür Şenlikleri
İstanbul
14-15 Temmuz
Geleneksel Şile Bezi Şenliği
İstanbul
26-28 Temmuz
1. İstanbul Kukla Şenliği
İstanbul
12-18 Mayıs
Uluslararası Kartal Kültür ve Sanat Şenliği
Kartal
1-9 Temmuz
Marmara Folklor Şenliği
İstanbul
1-7 Haziran
Gülhane Şenliği
İstanbul
1 Mayıs-30 Ağustos
Denizcilik ve Kabotaj Bayramı
İstanbul
1 Temmuz
Fuarlar:
Kitap Fuarı
İstanbul
4-12 Kasım
Uluslararası Antika ve Sanat Fuarı
İstanbul
27 Ekim- 5 Kasım
Türkiye’nin Şaheserlerinden Biri Olarak İstanbul
Byzantion kentinin akropolü, bugün Topkapı Sarayı’nın bulunduğu yerdeydi. Agorası ise Ayasofya’nın bulunduğu alandaydı. İS 196′da Marmara’ya doğru setlerle alçalan bir düzlükte, sonradan Atmeydanı diye anılan yerde bir hipodrum yapıldı. Kent surları sarayın hemen dışından geçiyordu. I. Constantinus döneminde kentte önemli bayındırlık çalışmaları yapılırken eski kent surları yıktırılarak daha geniş bir alanı kuşatan yeni surlar yapıldı. Daha sonraki dönemlerde de gelişmesini sürdüren kent bu surların dışına taşmıştı. Bunun üzerine İmparator II. Theodosius bugüne ulaşan İstanbul surlarının bir bölümünü yaptırdı.
Bu dönemde surların çevrelediği kapalı alanın Haliç’e ve Marmara’ya bakan yamaçlarında konutlar; Sirkeci çevresinde ticaret kuruluşları; Sarayburnu, Beyazıt, Aksaray, Cerrahpaşa, Yedikule’de yönetsel, dinsel ve ticari merkezler yoğunluktaydı. Ayrıca Haliç’in karşı kıyısında Galata’da bir dış yerleşim yeri oluşmuştu. Sykai (Sycae) adı verilen bu yerleşim yerinde oturanların çoğunluğunu Venedikliler ile Cenevizliler oluşturmaktaydı. Daha sonraki surlarla çevrilen bu yerleşim yeri, zengin bir ticaret merkezi oldu.
Haliç’te ilk köprü Ayvansaray-Kasımpaşa arasında Skyai ile ulaşımı sağlamak için Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. 13.yüzyılda Cenevizli tüccarların yönetimine verilen Galata yüzyılar boyunca ticaretteki önemini korumuştur. 5. yüzyılda kent 100 bini bulan nüfusuyla dünyanın sayılı büyük kentlerinden biriydi. 14. yüzyıla gelindiğinde Konstantinopolis, sınırları çok daralmış bir imparatorluğun yönetsel merkeziydi ve halkı daha çok tarımla uğraşıyordu. Osmanlılar tarafından alındığında 50 bin kadar olan nüfusu, Rumeli ve Anadolu’dan getirilen Müslüman ve Müslüman olmayan halkın yerleştirilmesi ile 100 bini aştı. Müslüman’ların büyük bölümü bu dönemde eski kentin bulunduğu yarımadanın dışında yaşıyordu. Osmanlı döneminde kentin nüfusu daha da arttı ve kentsel alan giderek gelişti. Skyai de sur dışına taşarak Pera (bugün Galatasaray) yönüne doğru büyüdü.
19. yüzyılda Galata önemli gelişmeler gösterdi. Bu kesim, ticaret merkezleri olma özelliğini korurken yabancı elçiliklerin yerleştiği ve gene yabancı banker, komisyoncu, banka ve sigorta şirketlerinin yoğunlaştığı, bunun yanı sıra eğlence yerlerinin bulunduğu bir Avrupa kenti görünümünü kazanmaya başladı. Osmanlı padişahlarının Topkapı Sarayı’ndan çıkarak Galata yakınındaki Dolmabahçe Sarayı’na taşınmaları da bu yüzyıla rastlar. Daha sonra bu kesimde ve Boğaziçi’nde başka saraylar da yapıldı. Bu sırada Kadıköy ve Üsküdar yörelerinde de yeni yerleşme alanları kuruldu.
İlk önemli sanayi kuruluşu olan Feshane’nin Haliç’te işletmeye açıldığı 19. yüzyılda kent demiryolu, tramvay, tünel gibi kent içi ve kent dışı ulaşım olanaklarına kavuştu. Bir yandan liman, Çağdaş bir duruma getirilirken öte yandan, Boğaziçi’nde vapur seferleri başlatıldı. İzmit ve Edirne’yle demiryolu bağlantısı kurulan kentin yakın çevresiyle ulaşımını sağlamak amacıyla banliyö seferleri düzenlendi. Haliç’in iki yakasını birleştiren köprüler de bu yüzyılda yapıldı. İstanbul Belediyesi 1854′te kuruldu.
İstanbul’daki hızlı kentleşme göz önünde tutularak Cumhuriyet döneminde birkaç kez kent planlaması yapıldı. Bu planlara göre Haliç çevresi ile Boğaziçi sanayi olarak ayrılınca 1940 sonlarından başlayarak bu alanlar fabrika ve işyerleriyle doldu. 1950′lerde Türkiye çapında başlayan büyük kentlere yerleşme hareketlerinin yanı, sıra Balkan ülkelerinden gelen göçler sonucunda bu sanayi alanlarının çevresi birçok gecekondu mahallesiyle doldu. Aynı durum Kadıköy yakasında Maltepe, Kartal ve Pendik yörelerinde de yaşandı.
Sanayi ve yerleşme alanlarının yaygınlaşması İstanbul’un görünümünü son 30 yılda büyük ölçüde değiştirdi. Nüfusun hızla artması ve yerleşme alanları sınırlarının kısa zamanda değişime uğraması nedeniyle birçok yeni ilçe kurma zorunluluğu ortaya çıktı. Yoğun bir ticaret merkezi durumuna gelmesi ve konut alanı olma niteliğini yitirmesi sonucunda gece ve gündüz nüfusları arasında inanılması güç farklar olan Merkez ilçe yönetim açısından özelliğini yitirdi. Bu nedenle günümüzde Ankara ve İzmir’de olduğu gibi İstanbul’da da Merkez ilçe yoktur.
İstanbul’daki başlıca eğitim ve kültür kurumları Boğaziçi, İstanbul, İstanbul Teknik, Marmara, Mimar Sinan ve Yıldız Üniversiteleridir. Uluslararası çapta bir kültür merkezi olan İstanbul’da her yıl festival ve sinema şenliği düzenlenir ve konserler verilir.
Kent içi ulaşımda Türkiye’nin ve hatta dünyanın bazı kentlerinde uygulanan “dolmuş” tipi taşımacılığın beşiği de İstanbul’dur.
